Vade mecum | Pójdź ze mną | |
Nota bene | Nawiasem mówiąc (dosłownie: Zwróć uwagę) | |
Quod nocet, docet | Co zaszkodzi, nauczy | |
Ora et labora | Módl się i pracuj | |
Audi, vide, tace | Słuchaj, patrz, milcz | |
Festina lente | Spiesz się powoli | |
Divide et impera | Dziel i rządź | |
Dum spiro, spero | Dopóki żyję, mam nadzieję | |
Qui tacet, consentit | Kto milczy, zgadza się | |
Verte | Odwróć | |
Liberum veto | Wolne "nie pozwalam" | |
Placet | Zgoda | |
Credo | Wyznanie wiary | |
Stellae nautis viam monstrant | Gwiazdy żeglarzom drogę wskazują | |
Nom scholae, sed vitae discimus | Nie dla szkoły, lecz dla życia się uczymy | |
Aquilam volare doces | Uczysz orła latać | |
Victoria gloriam praebet | Zwycięstwo przynosi chwałę | |
Haud semper errat fama | Plotka nie zawsze się myli | |
Experientia docet | Doświadczenie uczy | |
Amat victoria curam | Zwycięstwo kocha troskę | |
Ibi semper est victoria, ubi concordia est | Tam zawsze jest zwycięstwo, gdzie jest zgoda | |
Luxuriae filia est inopia | Córką zbytku jest bieda | |
Pecuniae imperare oportet, non servire | Pieniądzom należy rozkazywać, nie służyć | |
Honesta vita beata est | Uczciwe życie jest szczęśliwe | |
Historia est magistra vitae | Historia jest nauczycielką życia | |
Mala herba cito crescit | Złe ziele szybko rośnie | |
Immodica ira creat insaniam | Niepohamowana złość rodzi szaleństwo | |
Cogito, ergo sum | Myślę, więc jestem | |
Vivere militare est | Życie jest nieustanną walką | |
Amice, salve | Przyjacielu, witaj | |
Bona vita | Dzień dobry | |
Aut cum scuto, aut in scuto | Albo z tarczą, albo na tarczy | |
Otium post negotium | Najpierw praca, potem odpoczynek | |
Inter arma silent Musae | Wśród oręża Muzy milczą | |
Pluralia tantum | Tylko mnogie | |
Pars pro toto | Część zamiast całości | |
Verba docent, exempla trahunt | Słowa uczą, ale przykłady przyciągają | |
Ignorantia non est argumentum | Niewiedza nie jest wytłumaczeniem | |
Oculus domini saginat equum | Pańskie oko konia tuczy | |
Semper avarus eget | Skąpiec zawsze ma za mało | |
Deus ex machina | Bóg z maszyny | |
Lupus in fabula | O wilku mowa | |
Genius loci | Duch opiekuńczy miejsca | |
Habent sua fata libelli | Książeczki mają swoje losy | |
Vino pellite curas | Odpędzaj troski winem | |
Vinum incendit iras | Wino roznieca gniew | |
Curriculum vitae | Życiorys | |
Periculum in mora | Niebezpieczeństwo w zwlekaniu | |
Malum necessarium | Zło konieczne | |
Pro publico bono | Dla dobra ogółu | |
Fabulam surdo narras | Opowiadasz bajkę głuchemu | |
Medicus curat, natura sanat | Lekarz leczy, natura uzdrawia | |
Ventis verba dare | Rzucać słowa na wiatr | |
Verba volant, scripta manent | Słowa ulatują, rzeczy zapisane pozostają | |
Littera scripta manet | Litera zapisana trwa | |
Pecunia non olet | Pieniądz nie śmierdzi | |
In aqua scribere | Pisać na wodzie | |
Per aspera ad astra | Przez trudy do gwiazd | |
Sine ira et studio | Bez gniewu i subiektywizmu | |
Terra incognita | Ziemia nieznana | |
Pium desiderium | Pobożne życzenie | |
Tertium non datur | Trzeciej możliwości nie ma | |
Malum vas non frangitur | Złe naczynie nie pęka | |
Equi donati dentes non inspiciuntur | Darowanemu koniowi nie zagląda się w zęby (Cyceron) | |
Memoria minuitur nisi exercetur | Pamięć maleje jeśli się jej nie ćwiczy | |
Malo alieno saepe docemur | Uczymy się na cudzych nieszczęściach | |
Nihil recte sine exemplo docetur | Nie można prawidłowo uczyć bez przykładu | |
Ut salutamus, ita resalutamur | Jak pozdrawiamy, tak jesteśmy pozdrawiani | |
Si amas, amaris | Jeśli kochasz, jesteś kochany | |
Quia nominor leo | Ponieważ nazywany jestem lwem | |
De te fabula narratur | O tobie mówi bajka | |
Nemo propheta in patria sua | Nikt nie jest prorokiem we własnym kraju | |
Cum beneficio inventarii | Z dobrodziejstwem inwentarza | |
Ad Kalendas Graecas | Na Greckie Kalendy | |
Ex libris | Z książek | |
Ex officio | Z urzędu | |
Per fas et nefas | Nie przebierając w środkach | |
Custodire quasi pupillam oculi sui | Strzec jak źrenicy oka | |
Barba non facit philosophum | Broda nie czyni filozofem | |
Aquila non captat muscas | Orzeł nie chwyta much | |
De fumo in flammam | Z dymu w ogień | |
Ab ovo usque ad mala | Od jajka do jabłka | |
Post factum | Po fakcie | |
Epistula non erubescit | List się nie czerwieni | |
Licentia poetica | Swoboda poetycka | |
Tabula rasa | Niezapisana tablica | |
Persona non grata | Osoba niepożądana | |
Pro forma | Dla formy, pozoru | |
Ex cathedra | Z katedry | |
Nulla cotroversia mihi tecum erit | Nie będzie sporu między tobą a mną | |
In hoc signo vinces | Pod tym znakiem zwyciężysz | |
Cras, cras - dicit corvus - mutabo colorem | Jutro, jutro - mówi kruk - zmienię kolor | |
Veros amicos pecunia non parabitis | Prawdziwych przyjaciół za pieniądze nie kupicie | |
Honoris causa | Dla zaszczytu | |
Una voce | Jednogłośnie | |
Aurea mediocritas | Złoty środek | |
Sursum corda | W górę serca | |
Nomen omen | Imię wróżbą | |
Homo sapiens | Człowiek myślący | |
Homo faber | Człowiek robotnik | |
Homo artifex | Człowiek artysta | |
Homo homini lupus | Człowiek człowiekowi wilkiem | |
Virtuti militari | Męstwu wojennemu | |
Condicio sine qua non | Warunek konieczny | |
Opera omnia | Dzieła zebrane | |
Opera selecta | Dzieła wybrane | |
Opus magnum | Dzieło życia | |
Corpus delicti | Dowód zbrodni | |
Alma mater | Macierzysta uczelnia | |
Iure caduco | Prawem Kaduka (bezprawnie) | |
De iure | Zgodnie z prawem | |
Lege artis | Zgodnie z kanonem sztuki | |
Honores mutant mores | Zaszczyty zmieniają obyczaje | |
Lex retro non agit | Prawo nie działa wstecz | |
Consuetudo - altera natura | Przyzwyczajenie - druga natura | |
Repetitio est mater studiorum | Powtarzanie jest matką wiedzy | |
Tempus est magister vitae | Czas jest nauczycielem życia | |
Leonem mortuum etiam catuli mordent | Martwego lwa kąsają nawet szczenięta | |
Pacem cum hominibus, bellum cum vitiis habe | Miej pokój z ludźmi, a wojnę z wadami | |
O sancta simplicitas | O święta naiwności | |
Amicus verus rara avis est | Prawdziwy przyjaciel to rzadki ptak | |
Mens sana in corpore sano | W zdrowym ciele zdrowy duch | |
Dura lex, sed lex | Twarde prawo, ale prawo | |
Finis coronat opus | Koniec wieńczy dzieło | |
O tempore, o mores | O czasy, o obyczaje | |
Hominis est errare | Ludzką rzeczą jest błądzić | |
In moribus varia animalium genera vivunt | W mężczyznach różne rodzaje zwierząt żyją | |
Vox populi, vox dei | Głos ludu to głos Boga | |
Vivat | Niech żyje | |
Veni, vidi, vici | Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem | |
Vacat | Wolne miejsce | |
Urbi et orbi | Miastu i światu | |
Status quo | Obecny stan rzeczy | |
Spiritus movens | Siła sprawcza | |
Signum temporis | Znak czasu | |
Qui pro quo | Ktoś zamiast kogoś | |
Sensu stricto | W znaczeniu dosłownym | |
Pro domo sua | W swoim interesie | |
Primo voto | Nazwisko z pierwszego małżeństwa | |
Postscriptum (P.S.) | Po napisaniu | |
Pleno titulo (PT.) | Pełnym tytułem | |
Perpetuum mobile | Maszyna będąca w ruchu bez źródła energii | |
Per pedes | Na piechotę | |
Opus citatum / opere citato (op. cit.) | Dzieło cytowane / z cytowanego dzieła | |
Nolens volens | Chcąc nie chcąc | |
Lapsus linguae | Przejęzyczenie | |
Memento mori | Pamiętaj o śmierci | |
Modus vivendi | Sposób życia | |
Mutatis mutandis | Po dokonaniu niezbędnych zmian | |
In vivo | Na żywym (badania na żywym organizmie) | |
In vitro | W szkle (badania laboratoryjne) | |
In statu nascendi | W trakcie powstawania | |
In flagranti | Na gorącym uczynku | |
Imprimatur | Niech będzie odbite (pozwolenie na druk książki) | |
Idem | To samo, ten sam, tenże | |
Eo ipso (e.i.) | Tym samym | |
Et cetera (etc.) | I pozostałe | |
Habemus papam | Mamy papieża | |
Homo ludens | Człowiek bawiący się | |
Homo politicus | Człowiek polityczny | |
Homo sovieticus | Człowiek radziecki | |
Ex aequo | Jednakowo, na równi | |
Ecce homo | Oto człowiek | |
Doctor honoris causa | Doktor dla zaszczytu | |
Deo optimo maximo (D.O.M.) | Bogu najlepszemu, największemu | |
De domo | Z domu | |
Ars amandi | Sztuka kochania | |
Carpe diem | Chwytaj dzień | |
Axis mundi | Środek świata, oś świata | |
Alter ego | Druga osobowość, druga tożsamość | |
A priori | Uprzedzając fakty | |
A posteriori | W następstwie faktu | |
Alea iacta est | Kości zostały rzucone | |
Ad rem | Do rzeczy (Horacy) | |
Ad maiorem Dei gloriam | Na większą chwałę Bożą (Ignacy Loyola) | |
Ab ovo | Od samego początku | |
Ab urbe condita | Od założenia miasta (Rzymu) (Tytus Liwiusz) | |
Ad acta | Do spraw zakończonych | |
Ad hoc | Dla zrealizowania określonego celu | |
Ars longa, vita brevis | Sztuka jest długa, życie krótkie (Hipokrates) | |
Homo est animal sociale | Człowiek jest zwierzęciem społecznym | |
Audaces fortuna iuvat | Los odważnym sprzyja (Pliniusz Starszy) | |
Veritatis oratio simplex est | Mowa prawdy jest prosta | |
Labor omnia vincit | Praca wszystko zwycięża (Wergiliusz) | |
Nihil est ab omni parte beatum | Nic nie jest szczęśliwe w każdej części (Horacy) | |
Omnis ars imitatio naturae est | Każda sztuka jest naśladowaniem natury (Cyceron) | |
Difficile est saturam non scribere | Jest rzeczą trudną nie pisać satyry (Juvenalis) | |
Qualis artifex pereo | Jako wielki artysta umieram (Cesarz Neron) | |
In civitate libera sunt omnibus civibus paria iuva | W wolnym państwie wszyscy obywatele mają równe prawa (Cyceron) | |
Perpetum mobile | Wiecznie poruszające się | |
Primus inter pares | Pierwszy wśród równych | |
Non omnia possumus omnes | Nie wszystko możemy wszyscy (Horacy) | |
Aer levior est quam aqua | Powietrze jest lżejsze od wody | |
Exempla praeceptis utiliora sunt | Przykłady są bardziej pożyteczne niż wskazówki | |
Nihil est dulcius veritatis luce | Nie ma nic słodszego nad światło prawdy (Cyceron) | |
Hominus quo doctiores sunt, eo modestiores | Ludzie im są mądrzejsi, tym są skromniejsi | |
Dolor animi morbus gravior est, quam corporis | Cierpienie duszy cięższą chorobą jest niż ciała | |
Quid est velocius mente humana? | Co jest szybsze od myśli ludzkiej? (Cyceron) | |
Socrates omnium philosophorum Graeciae sapientissimus erat | Sokrates był najmądrzejszym ze wszystkich filozofów greckich | |
Gallorum omnium fortissmi sunt Belgae | Ze wszystkich Gallów Belgowie są najodważniejsi | |
Reges Persarum potentissimi erant omnium regum Asiae | Królowie Persji byli najpotężniejszymi ze wszystkich królów Azji | |
Lupus forma cani simillimus est | Wilk jest z wyglądu najbadziej podobny do psa | |
Firmissima est inter pares amicitia | Najsilniejsza jest przyjaźń między równymi (Cyceron) | |
Plurimos annos | Sto lat | |
Libertas, leges et pax sunt optima bona | Wolność, prawa i pokój są najwyższymi dobrami | |
Honesta mors melior est, quam vita turpis | Uczciwa śmierć jest lepsza niż haniebne życie | |
Melior est canis virus leone mortuo | Lepszy żywy pies, aniżeli martwy lew | |
Nihil est melius homini quam sapientia | Nic nie jest lepsze dla człowieka niż mądrość | |
Maximum remedium irae mora est | Najlepszym lekarstwem na gniew jest mijający czas (Seneka) | |
Minimum minimorum | Absolutne minimum | |
Ambo meliores | Obaj lepsi (jeden wart drugiego) | |
Romani in theatro clamabant: Pulchre, bene, recte | Rzymianie w teatrze krzyczeli: Pięknie, dobrze, wspaniale | |
Sane et tranquille vivit, qui honeste vivit | Zdrowo i beztrosko żyje ten, kto uczciwie żyje | |
Bis dat, qui cito dat | Dwa razy daje, kto szybko daje | |
Facilius est dicere, quam agere | Łatwiej jest powiedzieć niż zrobić | |
Venit mors velociter, rapit nos atrociter | Śmierć przychodzi szybko, chwyta nas okrutnie | |
Canis timidus vehementius latrat, quam mordet | Pies, który się boi, gwałtowniej ujada niż gryzie | |
Vade fortiter, vade feliciter | Idź odważnie, idź szczęśliwie | |
Honeste vivere est feliciter vivere | Uczciwe życie jest życiem szczęśliwym | |
Pulchre mones, sed sero | Pięknie radzisz, ale za późno (Erasmus) | |
Citius, altius, fortius | Szybciej, wyżej, silniej (dewiza igrzysk olimpijskich) | |
Male facere qui vult/cupit, semper causam invenit | Kto chce czynić źle, zawsze znajdzie powód | |
Plenus venter non studet libenter | Pełny brzuch niechętnie studiuje | |
Honores mutant mores, sed raro in meliores | Zaszczyty zmieniają obyczaje, lecz rzadko na lepsze | |
Tarde venientibus - ossa | Spóźnionym - kości | |
Amantes - amentes | Zakochani są jak szaleńcy | |
Amantium irae - amoris integratio | Gniewy kochanków są spoiwem miłości (Owidiusz) | |
Quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentes | Czymkolwiek to jest, lękam się Danajów, nawet gdy składają dary (Wergiliusz) | |
Vox clamantis in deserto | Głos wołającego na puszczy | |
Vae victis | Biada pokonanym (Tytus Liwiusz) | |
Index librorum prohibitorum | Indeks ksiąg zakazanych | |
Incidis in Scyllam, cupiens vitare Charybdim | Wpadasz na Scyllę, chcąc ominąć Charybdę | |
Manus manum lavat | Ręka rękę myje | |
Senatus populusque Romanus (SPQR) | Senat i lud rzymski | |
Lapsus calami | Błąd w pisowni | |
Lapsus memoriae | Zapomnienie | |
Cornu copiae | Róg obfitości | |
Sensu largo | W znaczeniu ogólnym | |
Ad usum Delphini | Do użytku Delfina | |
In medias res | W środek rzeczy (Horacy) | |
Silva rerum | Las rzeczy | |
Res sacra miser | Biedak rzecz święta | |
Amicus certus in re incerta cernitur | Prawdziwego przyjaciela poznaje się w biedzie (Enniusz) | |
Casus belli | Ryzyko wojny | |
Consensus omnium | Powszechna zgoda | |
Tacito consensu | Za milczącą zgodą | |
E fructu arbor cognoscitur | Po owocach poznaje się drzewo | |
Eventus stultorum magister | Rezultat nauczycielem głupców | |
Parva domus, parva cura | Mały dom, mała troska | |
Manu propria | Własnoręcznie | |
Larga manu | Szczodrą ręką | |
Sensus communis | Zdrowy rozsądek | |
Ad usum publicum | Do użytku publicznego | |
Litterarum radices amarae, fructus dulces | Korzenie wiedzy są gorzkie, owoce słodkie | |
Dies diem docet | Dzień uczy dzień | |
Nulla dies sine linea | Ani dnia bez kreski | |
Dixi | Powiedziałem | |
Pinxit | Namalował | |
Exegi monumentum | Wybudowałem pomnik (Horacy) | |
Feci, quod potui | Zrobiłem, co mogłem | |
Galilaee, vicisti! | Galilejczyku, zwyciężyłeś! (cesarz Julian Apostata) | |
Oleum et operam perdidi | Zużyłem nadaremnie oliwę i dzieło | |
Hic quiescit, qui numquam quievit. Tace! | Tu spoczywa ten, kto nigdy nie spoczął. Milcz! | |
Amici, diem perdidi | Przyjaciele, straciłem dzień (Tytus, cesarz rzymski) | |
Addidit (add.) | Dodał | |
Tu fui, ego eris | Byłem tobą, będziesz mną | |
Vanam gloriam qui sprerevit, veram habebit | Kto pogardzi próżną chwałą, będzie miał prawdziwą chwałę | |
Donec eris sospes, multos numerabis amicos/ tempora si fuerint nubila, solus eris | Dopóki będziesz szczęśliwy, wielu będziesz mia przyjaciół/ gdy czasy będą chmurne, sam będ | |
Idem per idem | To samo przez to samo | |
Cum duo faciunt idem, non est idem | Gdy dwaj robią to samo, to nie jest to samo | |
Una et eadem voce lex omnibus loquitur | Ustawa powinna mówić do wszystkich jednym głosem | |
Nosce te ipsum | Poznaj samego siebie | |
Medice, cura te ipsum | Lekarzu, ulecz samego siebie | |
Eo ipso (e.i.) | Tym samym | |
Ad hoc | Do tego | |
Hoc tempore | W tym czasie | |
Illo tempore | W owym czasie, niegdyś | |
Id est (i.e.) | To jest, to znaczy | |
Semper idem | Zawsze ten sam | |
Hic et nunc | Tu i teraz | |
Hic mulier | Ten kobieta (kobieta despotyczna) | |
Tempora mutantur et nos mutamur in illis | Czasy się zmieniają, a my zmieniamy się wraz z nimi | |
Ille dolet vere, qui sine teste doles | Ten opłakuje szczerze, kto opłakuje bez świadków (Marcjalis) | |
Not omne, quod vitet, aurum est | Nie wszystko, co się świeci, jest złotem | |
Ubi tyrannus est, ibi plane est nulla res publica | Tam, gdzie jest tyran, nie ma demokracji (Cyceron) | |
Aequum animum in rebus difficilibus serva | Zachowaj spokojny umysł w trudnych okolicznościach (Horacy) | |
Dum vita est, spes est | Gdzie jest życie, jest nadzieja (Cyceron) | |
Vulgus vult decipi | Plebs chce być oszukiwany (Fajdros) | |
Numquam periculum sine periculo vincitur | Niebezpieczeństwo nigdy nie zostanie pokonane bez ryzyka (Publiliusz Syrus) | |