Roma Antiqua | Rzym starożytny |
Roma aeterna | wieczny Rzym |
Urbs aeterna | Wieczne miasto |
Romani | Rzymanie |
Romanus | Rzymianin |
lingwa Latina | język łaciński |
Latinum | Lacjum |
Latini | Latynowie |
czasownik | verbum |
infinitivus | bezokolicznik |
activi | strona czynna |
amo/amare | kocham/kochać |
video/videre | widzę/widzieć |
dico/dicere | mowię/mówić |
venio/venire | przychodzę/przyjść |
iustitia | sprawiedliwość |
lex | prawo,ustawa |
ius | prawo, prawo ogólne |
dominus | pan, właściciel |
res | rzecz |
magistratus | urząd, urzędnik |
masculinum | rodzaj męski |
femininum | rodzaj żeński |
neutrum | rodzaj nijaki |
pater | ojciec |
mater | matka |
oro/orare | modlić się |
scribo/scribere | pisać |
doceo/docere | uczyć |
video feminam/feminas | widzę kobietę/kobiety |
bonus | dobry |
iustus | sprawiedliwy |
iniustus | niesprawiedliwy, niesłuszny |
iniuria | bezprawie, niegodziwość, niesprawiedliwość |
preceptum | nakaz, przepis, zalecenie |
preceptum iuris | nakaz prawa |
Ius cogens | prawo bezwzględnie obowiązujące |
Ius dispositivum | prawo względnie obowiązujące |
Ius scriptum | prawo spisane |
Ius non scriptum | prawo niespisane, zwyczajowe |
mos/consuetudo | zwyczaj, sposób życia |
Ius civile | prawo cywilne, obywatelskie |
Ius naturale | prawo naturalne |
ius publicum | prawo publiczne |
ius privatum | prawo prywatne |
ius humanum | prawo ludzkie, tworzone przez ludzi |
ius divinum | prawo boskie |
ius profanum | prawo świeckie |
ius ecclesiae | prawo kościelne |
ius canonicum | prawo kanoniczne |
ius subiectivum | prawo podmiotowe |
ius obiectivum | prawo przedmiotowe |
prudentia | znajomość czegoś |
ignorantia iuris | nieznajomość prawa |
ignorantia facti | nieznajomość faktu |
dubium iuris | wątpliwość prawna |
sine dubio | bez wątpienia |
in dubio | w razie wątpliwości |
regula iuris | zasada prawa |
regulare uirus | zasady, reguły prawa |
ius vigens | prawo obowiązujące, będące w mocy |
vigeo | być silnym |
ius possidendi, utendi et fruendi | prawo do posiadania, używania i pobierania pożytków |
ius criminale/poenale | prawo karne |
iure | na mocy prawa |
ipso iure | na mocy samego prawa |
ex iure | z mocy prawa |
de iure | wg prawa, zgodnie z prawem |
quo iure? | jakim prawem? |
error iuris | błąd co do prawa |
error facti | błąd co do faktu |
stricti iuris ratio | względy ścisłego prawa |
condicio iuris | warunek prawny, ,przesłanka |
condicio sine qua non | warunek konieczny do spełnienia |
facio/facere | robić, czynić, działać |
modus facienti | sposób działania |
modus operandi | sposób działania |
modus precedendi | sposób działania, postepowania |
vivo/vivere | żyć |
modus vivendi | sposób zycia |
lex generalis | ustawa ogólna, przepis ogólny/generalny |
lex specialis | ustawa szczegółowa |
lex prior/auterior | ustawa/przepis wcześniejszy |
lex posterior | ustawa/przepis późniejszy |
lex superior | ustawa wyższej rangi |
generalis | generalny, ogólne |
promulgatio legis | promulgacja ustawy |
publicatio legis | ogłoszenie, publikacja ustawy |
vacatio legis | spoczywanie ustawy, okres między ogloszeniem, a wejściem w zycie |
vacatio/vacationis | wakacje, zwolnienie od czegoś |
abrogatio | abrogacja, uchylenie ustawy |
derogatio | derygacja, częściowe uchylenie |
obrogatio | obrogacja, pośrednie uchylenie w skutek zgłoszenia nowelizacji |
interpretato legis | wykładnia/ interpretacja prawa |
ratio legis | racja prawna, przyczyna wydania ustawy |
racio decidendi | podstawa, uzasadnienie decyzji |
ratio, rationis | obliczenie, rachunek |
mens legis | duch ustawy/prawa |
mens legislatoris | zamysł ustawodawcy |
legislator | ustawo/prawodawca |
sententia | wyrok, orzeczenie sądowe, reguła, pogląd, zdanie, opinia |
sententia legis | sens ustawy |
contra legem | wbrew prawu, sprzeczne z prawem |
contra naturam | wbrew naturze |
praeter legem | obok ustawy |
in fraudem legis | działać w celu obejścia ustawy, prawa |
iuxta legem | wg ustawy |
secundum leges | wg ustaw |
lege | z zachowaniem formalności prawnej, ustawowo |
de lege lata | z pkt. widzenia prawa obowiązującego, jeśli chodzi o prawo obowiązujące |
de lege ferenda | z pkt. widzenia przyszłego prawa, postulowanej zmiany |
fero, ferre, tuli, latum | wnieść, uzyskać, |
lege artis | zgodnie z zasadami sztuki, wg wszelkich zasad, procedur, etyki, moralności |
O tempora! o mores! | co za czasy! co za obyczaje! |