| iudex | sędzia |
| iudices | sędziowie |
| iudex a quo | sędzie od którego pochodzi skarżone orzeczenie |
| iudex ad quem | sędzia od którego kierowany jest środek odwoławczy |
| iudex inhabilis | sędzia wyłączony ze sprawy |
| inhabilis | niestosowny |
| iudex corruptus | sędzia przekupiony |
| corrumpo | zepsuć, przekupić |
| iudex suspectus | sędzia podejrzany o stronniczość |
| suspicio | podejrzewać |
| iudicio | sądzić, wymierzać sprawiedliwość |
| iurisdictio | jurysdykcja, sądownictwo, zakres władzy sędziowskiej |
| ius dicere | wyrokowanie o prawie |
| Lex duodecim tabularum | pierwsze prawo spisane, prawo na 12 tablicach |
| iurisdictio contentiosa (iudicialis) | jurysdykcja sporna, sądownictwo sporne |
| iurisdictio voluntaria | sądownictwo niesporne, jurysdykcja nieprocesowa |
| iudicium | sąd, opinia, pogląd, gmach sądu, skład sędziowski |
| forum | plac publicznu, wolna przestrzeń, rynek rzymski |
| forum domesticum | sąd krajowy |
| forum internum | sąd krajowy |
| forum externum | sąd zagraniczny |
| forum domicilii | sąd właściwy ze względu na m-sce zamieszkania strony pozwanej |
| forum competens | właściwość sądowa, sąd właściwy |
| forum conveniens | sąd właściwy |
| forum rei | sąd miejsca zamieszkania pozwanego |
| reus | pozwany |
| rez | rzecz |
| curia | kuria, sąd |
| actio | działanie, postępowanie, czyn |
| actio civili | skarga cywilna, powództwo cywilne |
| actio in rem | skarga rzeczowa |
| erga omnes | wobec wszystkich |
| actio in personam | skarga osobista, powództwo o charakterze osobistym |
| inter partes | między stronami |
| pars | część, strona biorąca udział w procesie |
| pagina | strona w książce |
| actor | powód, strona w procesie cywilnym |
| advocatus | adwokat, obrońca sądowy |
| procurator | pełnomocnik, prokurator |
| causa | dla, z powodu |
| causam ago | prowadzić sprawę, proces |
| honoris causa | dla zaszczytu, za zasługi |
| lucri causa | dla zysku |
| lucrum | zysk, korzyść, chciwość |
| rei publicae causa | w interesie pubicznym |
| accuso | oskarżam |
| accusatio | oskarżenie, zarzut, skarga, |
| defendo | bronię |
| defensio | obrona, mowa obrończa |
| defensio necessaria | obrona konieczna |
| condemno | skazuję, zasądzam |
| condemnatio | skazanie, zasądzenie, wyrok skazujący |
| absolvo | uwalniam |
| absolutio | uwolnienie pozwanego od odpowiedzialności |
| sententia | wyrok |
| sententia absolutoria | wyrok uniewinniający |
| sententia capitalis | wyrok śmierci |
| caput | głowa |
| sententia condemnatioria | wyrok zasądzający/skazujący |
| sententia declaratoria | wyrok deklaratoryjny |
| sententia non existens | wyrok nieistniejący |
| pronuntio | oznajmiam |
| sententiam dico | ogłaszam wyrok |
| sententiam pronuntio | ogłaszam wyrok |
| debeo | jestem winien, powinienem |
| probatio | dowód, środek dowodowy, dowodzenie |
| probatio per testes | dowód ze swiadków, dowód z zeznań świadków |
| probatio per documenta | dowód z dokumentów |
| tertis | świadek |
| probo | udowadniać, dowodzić |
| onus probandi | ciężar przeprowadzenia dowodu |
| confessio | przyznanie się do winy |
| confiteor | wyznać coś |
| argumentum | argument dwód |
| confessus | ten, kto przyznał się do winy |
| factum | fakt, zdarzenie, czyn |
| crimen | przestępstwo, zbrodnia |
| res | rzecz |
| iudico | osądzony |
| res iudicata | rzecz osądzona, sprawa rozstrzygnięta |
| lis | spór, kłótnia, sprzeczka |
| lis capitis | proces kryminalny |
| lis prendens | stan sprawy w toku, spór zawisły w sądzie |
| lis pendentis | litis pendencja, zawisłość sporu |
| lite pendente | w czasie trwania sporu |
| lis pendent | spór zawisł |
| dominus | właściciel, pan |
| delictum | błąd, wykroczenie, czyn niedozwolony |
| fraus | przestępstwo, oszustwo, zdrada |
| actus | czyn, czynność prawna |
| casus | zdarzenie, przypadek, kazus prawny |
| casus fortuitus | przypadek losowy |
| casus fatalis | nieszczęśliwy wypadek |
| casus belli | powód do wojny |
| neglegentia | niedbalstwo, |
| explicite | wyraźnie, jasno |
| implicite | bez wyraźnego sformułowania, do wywnioskowania |
| sensu stricto | w ścisłym znaczeniu |
| stricte | ściśle |
| sensu lato | w szerokim znaczeniu |
| sensu largo | w szerokim znaczeniu |
| exempli causa/gratia | na przykład |
| expressis verbis | wyraźnymi słowami, dobitnie |
| in pleno | w pełnym składzie |
| ad interim | tymczasowo |
| ex nunc | od teraz, od chwili obecnej, |
| ex tunc | od wtedy, z mocą wsteczną |
| numerus dausus | liczba zamknięta |
| status quo | stan, w jakim coś się znajduje |
| status quo ante | poprzedni, dawniejszy stan rzeczy |
| in toto | w całości |
| in extenso | w całości, bez opuszczeń |
| dies ad quem | termin końcowy dzień do którego |
| dies a quo | termin początkowy |
| dies viniens | termin wymagalności spełnieni zobowiązania |
| dies cadens | termin zawarcia czynności prawnej |
